نقش برتر پارس ، معماری، عمران، شهرسازی ، مرمت

پاورپوینت بررسی مرمت خانه افشاریان شیراز

خانه افشاریانترکیبی از فضاهای دو گونه بدون ارسی و با ارسی را دارد . بنا دارای حیاط مرکزی بوده و در سه جبهه آن یک اتاق ارسی، دو راهرو و دو اتاق دو دری ساخته شده است . نوع سازه بنا دیوار باربر، طاق ضربی، طاق و قوس می‌‌ باشد. عمده مصالح به کار رفته در بنا آجر، سنگ، ملات گچ، چوب می‌‌ باشد . همچنین تزئینات به کار گرفته شده در بنا حجاری،تزئینات چوبی، کاشیکاری، آجرکاری، نقاشی، آئینه ­ کاری، گچبری است . این خانه توسط مستشیرالملک برارد قوام الملک در دوران قاجاریه ساخته شده است . یکی از ویژگیهای خانه‌های شیراز، ایجاد یک نوع بیرون زدگی کوچک در آن است این فضای کوچک که از سه طرف بسته و از یک طرف با حیاط بزرگ در ارتباط است در واقع نقش یک حیاط کوچک را دارد. این ترکیب در خانه بصیری، افشاریان و زینت الملک به کار گرفته شده است. در خانه‌های چند حیاطه نیز می‌توان با توجه به محورهای آرایش دهنده هر حیاط تقسیم بندی زیر را به وجود آورد: 1) خانه‌هایی با دو حیاط و یک محور طولی مشترک مثل خانه نصیرالملک، 2) خانه‌هایی با چند حیاط و با دو یا سه محور اصلی موازی هم مثل خانه فروغ الملک، 3) خانه‌هایی با دو محور اصلی عمود برهم. هر کدام از این تاقها عملکردی خاص داشته و بعضی از آنها با ابعاد کوچک و بزرگ عملکردی متفاوت داشته اند. به طور مثال در بعضی از نمونه‌های مشاهده شده اتاق پنج دری به عنوان اتاق نشیمن و پذیرایی استفاده می‌شده، در صورتی که در خانه‌‌‌ای بزرگتر همین اتاق صرفاً نشیمن بوده است.

یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس است. برپایه‌ی آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، این شهر جمعیتی بالغ بر ۱٬۲۱۴٬۸۰۸ نفر داشته که این تعداد در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به ۱٬۴۵۵٬۰۷۳ ا­فزایش پیدا کرده‌است.شهرستان شیراز یکی از ۲۲ شهرستان تشکیل دهنده استان فارس می‌باشد که تقریباً در مرکز استان قرار گرفته و از شمال به شهرستان‌های مرودشت و سپیدان، از شرق به شهرستان‌های فسا، استهبان و ارسنجان، از جنوب به شهرستان‌های جهرم و فیروزآباد و از غرب به شهرستان کازرون محدود است. مختصات جغرافیایی شهرستان شیراز عبارت است از ۳۳ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی، ۳۶ درجه و ۲۹ دقیقه عرض شمالی ارتفاع از سطح دریا ۱۵۰۰ متر است.

شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقه‌ی کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی (از رشته کوه‌های زاگرس) محدود شده‌است. شهر شیراز برطبق آخرین تقسیمات اداری به ۹ منطقهی مستقل شهری تقسیم شده و مساحتی بالغ بر ۱۷۸٫۸۹۱ کیلومتر مربع دارد.
نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده‌است. محل اولیه­ی این شهر در محل قلعهی ابونصر بوده‌است. شهر شیراز در پیش از اسلام قلعه‌ای بوده که قدمت آن به دوران ساسانی و پیش‌تر بازمی‌گردد.این شهر در دوران بنی‌امیه به محل فعلی منتقل می‌شود و به بهای اضمحلال استخر – پایتخت قدیمی‌استان فارس- رونق می‌گیرد. شیراز در دوران صفاریان، بوییان و زندیه، پایتخت ایران بوده‌است.
کارخانجات الکترونیکی متعددی در شیراز وجود دارد. این شهر از دیرباز به واسطه‌ی مرکزیت نسبی‌اش در منطقه‌ی زاگرس جنوبی و واقع‌شدن در یک منطقه‌ی به نسبت حاصل‌خیز، محلی طبیعی برای مبادلات محلی کالا بین کشاورزان، یکجانشینان و عشایر بوده‌است. همچنین شیراز در مسیر راه‌های تجاری داخل ایران به بنادر جنوب مانند بندر بوشهر قرار گرفته که این نقش با احداث شبکه‌ی راه‌آهن به بنادر دیگر ایران کمرنگ‌تر شده‌است.این شهر به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان، همواره گردشگران بسیاری را به‌سوی خود فرا می‌خواند.
فصل دوم:
معرفی و شناخت بنای افشاریان
خانه‌های دوره قاجار:
از اواخر دوره صفویه تا اواسط سلطنت ناصرالدین شاه به علت آشفتگیهای موجود و جنگ‌های پی در پی و عدم ثبات و فقدان امنیت – هنرهای معماری و تزئینا­ت ساختمانی ایران که در دوران صفویه وسعت و تنوع زیاد پیدا کرده بود طی این دوره نابسامانی ملی به انحطاط گرائید.
هنر معماری این زمان با مقایسه با دوره‌ی صفویه[بخصوص در مورد ساختمان و توده] بسیار ضعیف شمرده می‌شود. تنها در زمان حکومت طولانی ناصرالدین شاه قاجار به دلیل نفوذ هنر باختری، هنر معماری هم‌چنین صنایع ظریف مانند گچ‌بری، آیینه‌کاری و کاشی‌کاری رونق یافت. ارتباط بیش‌تر ایران با غرب، معماران ایرانی را بر آن داشت تا عوامل مشخص معماری ایران را با روش‌بینی و توجه خاصی با عوامل معماری غرب درآمیزند و آثاری به وجود آورند که از نظر هنری دل پسند باشد.
معماری قاجار اصول، مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقا بخشیده و نوآوری‌هایی از نظر فضا به وجود آورد. لیکن، به نظر می‌رسد، قوت لازم خلق یک معماری نوین را نداشته است.
اما وقتی به معماری از زوایای دیگری مانند اندازه‌ها، تناسبات، شکل‌ها و تزئینات نگاه کنیم، معماری دوره قاجار وضع نازل تری را نسبت به دوره‌های گذشته خود و به خصوص دوره صفوی نشان می‌دهد. شکل‌ها استواری و صلابت قبلی را ندارند و شکل‌های جدیدی وارد معماری می‌شوند که سطحی و تفننی اند.
سبک‌های آذری و اصفهانی که به ویژه در دوران صفویه و با استفاده از کاشی‌های هفت رنگ و لعاب‌های رنگارنگ معمول بود،‌ به دوران قاجار نیز راه یافت و به ویژه بهره گیری از سبک اصفهانی در بناهای عام المنفعه و مذهبی کاملا مشهود بود. در دوره‌های میانی قاجار، تحولات جهانی و گسترش صنعت در جهان بر بخش‌هایی از معماری ایران تاثیر گذاشت به طوری که با آغاز قرن ۱۹ نوعی آمیختگی معماری اصیل ایرانی با معماری مدرن، به چشم می‌خورد.

– در زیر ویژگی‌های معماری قاجار را به طور خلاصه و به صورت فهرست وار ارائه شده است:
ویژگی‌های کلان معماری:
– استفاده از پنجره‌های عمودی مشبک رنگی به نام ارسی – استفاده از نقش گل لندنی در کاشیکاری – استفاده از کنگره‌های کنار بام کاخها – عناصر تزئینی و نما کاری تحت تاثیر عناصر غربی – ایجاد در ورودیها – مرکزیت بنا با ستون و سرستونها
– مصالح سنگ وسیمان وآهن – درونگرا – تزئینات داخل – رعایت سلسله مراتب – تبدیل سه دریها به دو دری
– ایجاد میادین
رنگ مسلط به بنا در دوره قاجار:
– رنگ زرد و نارنجی که گوشه‌‌‌ای از معماری قاجار را شکل میدهد.
بناهای مسکونی دوره قاجار:
– شامل اتاق مرکزی ؛ایوان با دو ستون در برابر آن؛اتاقهای کوچک واقع دراطراف اتاق مرکزی بصورت ساده ومفصل
– ایجاد چشم انداز وسیع توسط پنجره‌ها -ایجاد زیرزمین با طرحهای زیبا و پوششهای ضربی آجری – تعبیه حوضخانه – ایجاد سرستونها وستونها در ورودیها
تبدیل سه دری به دو دری و وارد شدن نور مستقیما” به داخل بنا – تنوع وسبکی وگشا یش فضاها بیشتر
– آمیزه‌‌‌ای از معماری ایرانی و اروپائی
تزئینات بکاررفته در خانه‌ها:
– آیینه‌های قدیمی‌با گچبریهای پر کار وظریف – ستونها وسر ستونها‌ی مرمرین به سبک اروپائی
– نقاشی دیواری با موضوعات مختلف – محوطه سازی انگلیسی و فرانسوی با سطوح وسیع چمن کاری
– حوضچه‌ها وحوض‌های مربع مستطیل – آذین بندی فضاها‌ی داخل وخارج